Μπλέζ Πασκάλ – Γάλλος πολυεπιστήμονας και φιλόσοφος (19 Ιουνίου 1623-19 Αυγούστου 1662)

 Δεν είναι καθόλου λίγοι οι άνθρωποι με πολύ σπουδαίο μυαλό που άφησαν ισχυρό το αποτύπωμά τους στην Ιστορία αλλά – δυστυχώς- η αξία και η φήμη τους δεν έφτασαν με τόση έμφαση ως τις μέρες μας. Ένας από αυτούς τους σπουδαίους-άγνωστους είναι και ο Μπλέζ Πασκάλ  που γεννήθηκε στις  19 Ιουνίου του 1623 από το Κλερμόν Φεράν της Γαλλίας και παρ΄ όλο που ο πατέρας του αρνιόταν να τον αφήσει να ασχοληθεί με τα Μαθηματικά, έγινε ένας περίφημος   μαθηματικός, φυσικός, συγγραφέας και φιλόσοφος.

Ο πατέρας του, ένας πλούσιος φοροεισπράκτορας και παθιασμένος ερασιτέχνης μαθηματικός, επέβλεψε προσωπικά την κατ' οίκον εκπαίδευση του γιού του και  αποφάσισε πως ο γιος του Μπλεζ, δεν έπρεπε να διδαχτεί μαθηματικά πριν από τα 15 του χρόνια, και γι' αυτό τον λόγο απομάκρυνε κάθε είδους μαθηματικό εγχειρίδιο από το σπίτι.

Ωστόσο, με  αυτή την κίνηση , το μόνο που κατάφερε ήταν  να εξάψει την περιέργεια του νεαρού Μπλεζ για το απαγορευμένο αντικείμενο. Έτσι το παιδί άρχισε να μελετά μόνος του γεωμετρία σε ηλικία δώδεκα ετών.

Ανακάλυψε μόνος του ότι το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου ισούται με δύο ορθές γωνίες και όταν ο πατέρας του είδε τα επιτεύγματα του γιου του, άλλαξε απόφαση και αου επέτρεψε τη μελέτη μαθηματικών κειμένων, αρχίζοντας με το κλασσικό έργο "Στοιχεία" του Ευκλείδη.  Ο Μπλέζ στα 16 του χρόνια ανέπτυξε σε μια πραγματεία περί κωνικών τομών το θεώρημα που φέρει το όνομά του. Ο μικρός-διάνοια , συνέχισε σπουδές και ανακαλύψεις και το 1644 κατασκεύασε  μια αριθμομηχανή που μπορούσε να κάνει πρόσθεση και αφαίρεση και που ονομάστηκε «Πασκαλίνα

Το 1647 ανακάλυψε αυτό που λέγεται « Αρχή του Πασκάλ»  και τη χρήση τού βαρομέτρου για τη μέτρηση του υψομέτρου. Αργότερα, με μια εργασία του  το 1654, έθεσε τις βάσεις για τη Συνδυαστική και το Λογισμό των Πιθανοτήτων. Επίσης μια από τις πιο γνωστές μαθηματικές μελέτες του είναι αυτό που ονομάζουμε "τρίγωνο του Πασκάλ" ή απλούστερα "αριθμητικό τρίγωνο".

Αρρώστησε πολύ μικρός, στα 20 του χρόνια από άγνωστη ασθένεια και απομονώθηκε χωρίς να σταματήσει να παράγει έργο  αλλά αργότερα , εστίασε περισσότερο την προσοχή του σε συγγραφή θρησκευτικών συγγραμμάτων. Το 1654 είχε ο Πασκάλ την εμπειρία ενός μυστικιστικού οράματος, οπότε αποσύρθηκε στο μοναστήρι Port Royal και αφοσιώθηκε, παράλληλα με τις μαθηματικές εργασίες του, σε θεολογικές και φιλοσοφικές μελέτες. Το συγγραφικό/φιλοσοφικό του αριστούργημα υπήρξαν οι «Σκέψεις» ( Pensέeς) , ένα μνημειώδες έργο του για την υποστήριξη του Χριστιανισμού, όπου  ο Πασκάλ  προσπάθησε να μεταφέρει τους νόμους της Λογικής στη χριστιανική θρησκεία. Το έργο  έμεινε ανολοκλήρωτο, για άγνωστους λόγους, ίσως υγείας αν και ο φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ  ισχυρίστηκε ότι  το εγχείρημα αυτό απέτυχε λόγω των αδιεξόδων που συνάντησε ο Πασκάλ στην επιχειρηματολογία του.

Το έργο αυτό- που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες – και στα Ελληνικά-   διδασκόταν  μέχρι πρόσφατα  στις τελευταίες  τάξεις του Γαλλικού Λυκείου ,κυρίως ως «λογοτέχνημα απείρου κάλλους»  ενώ ήταν μέσα στην ύλη που διδασκόταν – και διδάσκεται-  σε τμήματα Γαλλικής Φιλολογίας Πανεπιστημίων.

Ένα πολύ μικρό δείγμα: «Δεν ξέρω ποιος με έφερε στον κόσμο, ούτε τι είναι ο κόσμος ούτε τις εγώ ειμί. Έχω φοβερή άγνοια για τα πάντα. Δεν ξέρω τι είναι το σώμα μου, οι αισθήσεις μου, η ψυχή μου κι αυτό το τμήμα του εγώ μου πού σκέπτεται τα όσα λέγω, που αναλογίζεται τα πάντα και τον εαυτό του, και τα γνωρίζει όχι περισσότερο από ότι τα υπόλοιπα. Βλέπω τις τρομακτικές διαστάσεις του διαστήματος που με περιβάλλει και βρίσκομαι δεμένος σε μια γωνιά αυτής της απεραντοσύνης, χωρίς να γνωρίζω γιατί είμαι εδώ και όχι άλλου, ούτε γιατί ο λίγος χρόνος που μου δόθηκε να ζήσω ορίστηκε σ' ετούτο και όχι σε κάποιο άλλο χρονικό σημείο μέσα σε ολόκληρη την αιωνιότητα που προηγήθηκε από μένα και σε ολόκληρην εκείνη που θα με ακολουθήσει. Δεν βλέπω ολούθε πάρεξ απεραντοσύνη, που με περικλείει σαν απειροελάχιστο άτομο και σαν σκιά που διαρκεί μοναχά μια στιγμή χωρίς επιστροφή. Το μόνο που ξέρω είναι ότι πρέπει να πεθάνω σε λίγο, αλλά αυτό που κυρίως αγνοώ είναι ο ίδιος ο θάνατος που δεν μπορώ να αποφύγω.»

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Πασκάλ εναντιώθηκε στη δυϊστική αντίληψη του Καρτέσιου για την επιστήμη και τον κόσμο και θεωρούσε ότι η άπειρη απόσταση μεταξύ θεού και ανθρώπου μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με θεϊκή χάρη.

Πέθανε στο Παρίσι το 1662. Προς τιμήν του δόθηκε το όνομά του στη μονάδα μέτρησης της πίεσης ( Pa). Ένα από τα σπουδαιότερα αποφθέγματά του :  « Σας ζητώ συγγνώμη που σας έγραψα πολλά αλλά δυστυχώς, δεν είχα χρόνο να σας γράψω λιγότερα».

meallamatia.gr